در صنعت پتروشیمی، فرایندها باید به صورت مداوم مورد آزمایش قرار بگیرند تا از ایمنی و کیفیت بالای محصولات اطمینان حاصل شود. تجهیزاتی که در آزمایشگاههای پتروشیمی مورد استفاده قرار میگیرند، باید به درستی کالبیره و آزمایش شوند. خروجی بیکیفیت یا غیر استاندارد، مشکلات مختلفی از جمله افزایش هزینهها، ایجاد اختلال در فرایندها و تأخیر در تولید خروجی نهایی و حتی خطرات امنیتی به دنبال دارد. در این مقاله بررسی میکنیم که چرا کالیبراسیون و تست در آزمایشگاههای پتروشیمی تا این اندازه اهمیت دارد و تفاوت این دو چطور مشخص میشود.
دلایل اهمیت کالیبراسیون و تست تجهیزات آزمایشگاهی پتروشیمی
همانطور که گفتیم این دو کار برای اطمینان از عملکرد صحیح تجهیزات ضروری است. در فرایند کالیبراسیون، دستگاهها تنظیم میشوند و متخصصان از سلامت آنها اطمینان حاصل میکنند. اما در فرایند تست و آزمایش، عملکرد تجهیزات و کیفیت خروجی نهایی مورد بررسی قرار میگیرد. اگر هرکدام از فرایندهای کالیبراسیون و تست به درستی انجام نشود، روی محصول نهایی تأثیر میگذارد.
به عنوان مثال وقتی فرایند تست به درستی انجام نشود، ممکن است فرمولاسیونی که برای تولید محصولات به کار میرود، اشتباه باشد. در نتیجه ممکن است محصول نهایی مطابق با استانداردها نباشد؛ در نتیجه منابع به هدر میرود و زمان زیادی هم برای تولید دوباره محصولات صرف خواهد شد. از طرف دیگر، عدم انطباق محصول با استانداردهایی که در این زمینه تعیین شده، باعث جریمه از سوی نهادهای نظارتی خواهد شد.
یکی از جدیترین عواقب تست و کالیبراسیون ناصحیح فاجعهای بود که در خلیج مکزیک رخ داد. در سال ۲۰۱۰ سکوی نفتی Deepwater Horizon در خلیج مکزیک تنها به این دلیل که یکی از سنسورهای فشار مشکل داشت و به درستی کالیبره نشده بود، منفجر شد. در این انفجار، ۱۱ نفر جان خود را از دست دادند و حجم زیادی از مواد نفتی آزاد شد که عواقب زیستمحیطی و اقتصادی جدی به بار آورد.
تفاوت کالیبراسیون و تست تجهیزات آزمایشگاهی
این دو فرایند باهم ارتباط دارند، اما یکسان نیستند. همانطور که پیش از این هم گفتیم، کالبیراسیون برای تنظیم و اطمینان از صحت تجهیزات انجام میشود، اما تست، عملکرد دستگاهها و کیفیت خروجی آنها را بررسی میکند. معمولا تعداد دفعات انجام کالیبراسیون کمتر از دفعات تست است.
دفعات کالیبره کردن دستگاهها، به نوع دستگاه و میزان کار کردن آنها بستگی دارد؛ یعنی تجهیزاتی که کاربرد بیشتری دارند و به صورت روزانه مورد استفاده قرار میگیرند، باید بیشتر از دستگاههای کمکاربرد کالیبره شوند.
به طور کلی، فرایند تست باید در بازههای زمانی منظم تکرار شود تا از کیفیت خروجی نهایی آزمایشگاه پتروشیمی اطمینان داشته باشیم. اما دفعات اجرای تست برای دستگاههایی که زیاد کار میکنند نیز باید بیشتر از دستگاهها کمکار باشد.
روش کالیبره کردن دستگاهها و تجهیزات آزمایشگاهی
برای کالیبره کردن دستگاهها به تجهیزات خاصی نیاز دارید و باید دستورالعملهای خاصی را اجرا کنید. دقت زیاد در اجرای این دستورالعملها بسیار مهم است و به صورت مستقیم روی دقت نتیجه تأثیر میگذارد.
پیش از شروع فرایند کالیبراسیون، باید استانداردها و رویههایی که برای آزمایشگاه مورد نظر تعیین شده را بررسی کنید. استانداردها دقت کالیبراسیون را مشخص میکنند و رویهها تعیین میکنند که چطور باید فرایند کالیبره کردن را انجام بدهید.
در مرحله بعدی باید تجهیزات مورد نیاز برای کالیبراسیون را آماده کنید. چند مورد از فعالیتهایی که برای آمادهسازی انجام میشود را در ادامه نام میبریم:
- تمیز کردن دستگاهها
- تأمین برق و سایر منابع لازم برای دستگاهها
- اتصال دستگاههایی که در حین کالیبراسیون باید به یکدیگر وصل باشند
- فراهم کردن وسایل جانبی که در فرایند کالیبراسیون به آنها نیاز است
اکنون زمان اجرای کالیبراسیون رسیده است. در این مرحله باید دستگاهها را تنظیم کنید، مقادیر اندازهگیری را تایید کنید و هر تنظیماتی که لازم است را انجام بدهید. دقت داشته باشید که از دستورالعملهای ارائه شده پیروی کنید و هر اطلاعاتی که توسط دستگاههای کالیبره به دست میآورید را ثبت کنید تا سابقه آنها را داشته باشید.
روش تست تجهیزات آزمایشگاه پتروشیمی
پیش از این هم گفتیم که تست برای سنجش عملکرد دستگاهها و کیفیت خروجی نهایی آنها انجام میشود. تستهایی که روی تجهیزات آزمایشگاه انجام میشوند، انواع مختلفی دارند. تست دما، تست فشار و آزمایش جریان، چند نمونه از این تستها هستند.
اولین گام برای آزمایش تجهیزات، پیدا کردن پروتکلهای مناسب تست است. این پروتکلها روش انجام تستها را تعیین میکنند تا تشخیص بدهید که آیا دستگاهها عملکرد درستی دارند و خروجی استانداردی تولید میکنند یا خیر.
بعد از پیدا کردن پروتکل مناسب، آمادهسازی تجهیزات مورد نیاز برای انجام تست است. در این مرحله باید دستگاهها و تجهیزاتی که برای تست نیاز است را تمیز کنید، منابع مورد نیاز برای آزمایش را فراهم کنید و اتصالات لازم بین دستگاهها را نیز انجام بدهید.
در نهایت، نوبت به اجرای تست میرسد. در حین اجرای تست هم باید مانند کالیبراسیون عمل کنید؛ یعنی تنظیمات را انجام بدهید و دادههایی که به دست میآورید را در سوابق ثبت کنید.
چه زمانی باید تجهیزات آزمایشگاهی نفت و پتروشیمی را کالیبره یا تست کنیم؟
دفعات کالیبراسیون یا تست مورد نیز باید با توجه به عملکرد دستگاهها تعیین شود. هرچقدر یک دستگاهها بیشتر کار کند، باید زودتر کالیبره شود و مورد تست قرار بگیرد. اما بیایید یک دستورالعمل کلی برای کالیبراسیون دستگاهها را توضیح بدهیم. این دستورالعمل را میتوان به عنوان یک استاندارد در این زمینه در نظر گرفت.
کالیبراسیون باید هر شش ماه یکبار یا سالانه انجام شود. دستگاههایی که هرروز برای مدت طولانی کار میکنند، هر شش ماه یکبار و دستگاههای کمکار، سالانه به کالیبراسیون نیاز دارند. فرایند تست دستگاهها نیز باید ۳ تا ۶ ماه یکبار اجرا شود. این فرایند نیز مانند کالیبراسیون برای دستگاهها پر کار هر ۳ ماه یکبار انجام میشود و برای دستگاههای کمکار، ۶ ماه یک بار هم کفایت میکند.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که دستگاهها بعد از هربار تعمیر یا تعویض قطعات باید کالیبره شوند و مورد آزمایش قرار بگیرند. مدیران پروژه باید به این موارد استثنا هم توجه داشته باشند.
کلام آخر
در این مقاله بررسی کردیم کالیبراسیون و تست تجهیزات آزمایشگاه پتروشیمی چه اهمیتی دارند و چطور انجام میشوند. همچنین گفتیم که این دو فرایند با یکدیگر متفاوت هستند، اما هردو برای اطمینان از سلامت دستگاهها، عملکرد صحیح آنها و تولید خروجی استاندارد اجرا میشوند.
تولیدکنندگان باید نتایج تست و کالیبراسیون را در سوابق نگهداری کنند و در دفعات مختلف بین آنها مقایسه انجام بدهند. با کالیبراسیون و تست منظم، خروجیها دقیق، قابل اعتماد و باکیفیت خواهد بود و ایمنی تجهیزات و افراد در این زمینه تأمین میشود.