مشخصات و خرید رنگ سنج یا کالریمتر

دستگاه تست کالریمتر، کالرمتر یا رنگ سنج

هدف از آزمایش رنگ سنجی ارائه روشی برای اندازه گیری رنگ فرآورده های نفتی و مطابق با استاندارد ASTM D1500 انجام می‌گیرد. دستگاه تست رنگ سنج بر اساس طیف رنگ  نه طول موج اندازه گیری کرده که گسترده وسیعی از محصولات نفتی مانند روغن های روان کننده، روغن های انتقال حرارت، سوخت های دیزلی و موم های نفتی را در بر می‌گیرد. از تعیین رنگ فرآورده های نفتی برای مقاصد کنترلی استفاده می‌شود. از آنجایی که رنگ یک نمونه بسهولت توسط خریدار آن فرآورده قابل مشاهده است، رنگ یک مشخصه‌ی کیفی مهم محسوب می شود. در بعضی موارد ممکن است رنگ نمونه نشان دهنده‌ی میزان تصفیه مواد نفتی باشد. هنگامی که دامنه‌ی رنگ نمونه یا فرآورده های خاصی معلوم باشد و چنانچه رنگ نمونه خارج از محدوده فوق واقع گردد ممکن است که نمونه با فرآورده های دیگری آلوده شده باشد. بهر حال، رنگ نمونه همواره به عنوان راهنمایی مطمئن جهت کنترل کیفیت فرآورده نیست و نباید بدون در نظر گرفتن سایر ویژگی‌ها در بررسی فرآورده نهایی از آن استفاده شود. در ساده ترین روش رنگ نمونه را با رنگ یک سری صفحات شیشه ای رنگی که مقادیر آن در محدوده 0.5 تا 8 است مقایسه می‌شود. زمانیکه تطابق دقیقی از نظر رنگ نمونه و شیشه رنگی استاندارد انجام نگیرد و رنگ نمونه بین دو رنگ استاندارد شده قرار گرفت، رنگ با نمره بالاتر گزارش می‌شود.

اصطلاحات و تعاریف در تست کالریمتر

• نمونه برداری: نمونه برداری باید طبق استاندارد ملی ایران شماره 4189 انجام گیرد.
• رقیق کننده: از حلال نفت سفید دارای رنگ روشن تر از 21+ درجه رنگ سیبلت که طبق استاندارد ملی ایران شماره 2932 اندازه گیری شده یا پایین تر از 1.5 درجه طبق استاندارد ملی شماره IP17 –Method B  باشد، برای رقیق سازی نمونه های تیره استفاده شود. اگر رنگ حلال نفت سفید روشن تر از رنگ محلول دی کرومات پتاسیم (k2 Cr2 O7) که حاصل حل کردن 4.8 میلی گرم دی کرومات خالص در یک لیتر آب مقطر باشد، حلال مذکور میتواند به عنوان رقیق کننده استفاده شود.

کالیبراسیون

عملکرد دستگاه حداقل هر یک سال یکبار از طریق تعیین یک ماده مرجع معلوم و گواهی شده (CRM) به منظور صحت آن انجام گیرد. نمونه مورد نظر میتواند پارافین بدون رنگ یا مرک باشد.

موارد ایمنی

1. دستگاه رنگ سنج را بر روي سکوي آزمايشگاه حتما به صورت تراز قراردهيد. براي تراز بهتر ميتوانيد پايه هاي زير دستگاه را رگلاژ کنید.
2. کابل برق دستگاه دستگاه رنگ سنج را به پريز ديواري مطمئن متصل کرده، از اتصال برق دستگاه به سه راهي برق معمولي ، ضعيف و غير استاندارد جدا خودداري کنید. دستگاه رنگ سنج در شرايط استارت تا 5 آمپر برق مصرف مي‌کند بنابراين از سيم کشي و اتصالات اطمينان حاصل کنید. همراه با دستگاه کابل برق مرغوب ارائه می‌شود، لطفا از تعویض آن با کابل ضعیف تر خودداری فرمایید.
3. فاصله محل قرار گيري دستگاه رنگ سنج تا ديوار پشت آن حداقل بايد 20سانتي متر باشد.
4. از قرار دادن هر نوع وسيله بر روي دستگاه رنگ سنج جدا اجتناب کنید .
5. ترجيحا دستگاه زير يا نزديک هود آزمايشگاهي نگه داري شود.
6. در صورت بروز هر گونه اشکال در دستگاه رنگ سنج، به هيچ عنوان شخصا اقدام به سرويس و تعمير دستگاه نکنید، تعمير و سرويس دستگاه رنگ سنج که توسط کارشناسان پارسيان تکنولوژي انجام نشده باشد دستگاه را از امکانات گارانتي و خدمات پس از فروش خارج می‌کند .
7. تحت هيچ شرايطی برچسب پلمپ دستگاه D1500 را باز نکنید، باز کردن يا مخدوش شدن آن باعث از بين رفتن گارانتي و خدمات آن مي‌گردد .
8. تمام دستگاه‌هاي پارسيان تکنولوژي داراي سريال اختصاصي مي‌باشند، در صورت بروز هرگونه مشکل و يا نياز به سرويس و خدمات پشتيباني با شماره تلفن‌هاي مخصوص شرکت تماس بگیرید.

نحوه راه اندازی دستگاه تست رنگ سنج یا دستگاه D1500

کافی است کابل برق دستگاه را به سوکت تعبیه شده در پشت دستگاه وصل کنید با فشار دادن دکمه پاور، منوی اصلی می آید.

آماده سازی نمونه برای دستگاه تست رنگ سنج یا دستگاه D1500

1. فرآورده های نفتی مایع مانند روغن های روان کننده

ظرف نمونه را تا عمق 50 میلی متری  آن یا بیشتر توسط نمونه مورد آزمون پر کنید و رنگ آن را در دستگاه مشاهده کنید. هنگامی که نمونه شفاف نیست ، آن را به اندازه 6درجه سلسیوس بالاتر از نقطه ابری شدن طبق روش آزمون استاندارد ملی شماره 5438 گرم کنید و سپس رنگ نمونه را در همان دما مشاهده کنید. هنگامی که نمونه تیره تر از رنگ نمره 8 باشد، پانزده حجم از نمونه رابا 85 حجم حلال نفت سفید مخلوط نموده و رنگ مخلوط را مشاهده کنید.

2. موم نفتی، ژله نفتی یا وازلین

نمونه را مطابق آنچه که در روش آزمون استاندارد ملی ایران شماره ASTM D938 آمده است به اندازه 111 تا 17 درجه سلسیوس بیش از نقطه بسته شدن، آن را گرم کنید و نمونه را در همان دما مورد آزمون قرار دهید. هنگامی که رنگ نمونه تیره تر از نمره 8 باشد 15 حجم از نمونه ذوب شده را با 85 حجم حلال نفت سفید مخلوط نموده و رنگ مخلوط را تعیین کنید.

انجام آزمون با دستگاه تست رنگ سنج یا دستگاه D1500

ابتدا نمونه محلول ها را برداشته و تا خط نشانه درون جار شیشه ای بریزید، پس از تمیز نمودن دیواره، کاپ را درون جایگاه دستگاه قرار دهید، با فشار دادن دکمه start شماره رنگ را بر روی صفحه نمایشگر دستگاه می توان مشاهده کرد.

شستشو و گزارش دهی دستگاه تست رنگ سنج یا دستگاه D1500

از حلال هایی با خلوص صنعتی مناسب که قادر به پاک کردن نمونه های مورد آزمون از ظرف نمونه و سرپوش ظرف آزمون و خشک کردن آن باشند استفاده کنید. تولوئن و استون از حلال هایی هستند که به طور معمول مورد استفاده قرار می گیرند.

محاسبات آزمون رنگ سنجی یا D1500

رنگ نمونه را بر اساس شماره رنگی استاندارد شده که مشابه رنگ نمونه است گزارش کنید، بطور مثال رنگ ASTM برابر 5/7 .

اگر رنگ نمونه در فاصله بین دو رنگ از شیشه های رنگی استاندارد شده قرار بگیرد.با قرار دادن عبارت (روشنتر از) قبل از شماره رنگ تیره تر بوسیله حروف (L) رنگ نمونه را گزارش کنید، بطور مثال رنگ ASTM برابر L7.5 هرگز رنگ نمونه را بصورت تیره تر از شیشه های رنگی استاندارد شده گزارش نکنید. مگر در مورد رنگ شماره 8 که اگر تیره تر باشد گزارش به صورت تیره تر از شماره 8 بیان می گردد، بطور مثال رنگ ASTM برابر D8 .

اگر نمونه در نفت سفید رقیق شده باشد، بعد از شماره رنگ مخلوط ،کلمه مخفف شده (DIL) را بیاورید، بطور مثال رنگ ASTM برابر 5/7 DIL L یا روشنتر از 5/7 رقیق شده.

تکرارپذیری و تجدیدپذیری مجاز در آزمون رنگ سنجی یا تست D1500

تکراپذیری: اختلاف نمره رنگ بین نتایج آزمون بدست آمده پی در پی توسط یک آزمایشگر در شرایط اجرایی ثابت با یک دستگاه و مواد آزمونی یکسان در دفعات متعدد و انجام صحیح و عادی روش آزمون، فقط در یک مورد از هر 20 مورد میتواند از 5/0 نمره رنگی تجاوز کند.

تجدیدپذیری: اختلاف نمره بین دو نتیجه آزمون مستقل و جدا از هم بدست آمده توسط دو آزمایشگر در آزمایشگاه های متفاوت با وسایل یکسان، شرایط کار ثابت، مواد یکسان در مدت زمان طولانی و بکارگیری صحیح روش آزمون، فقط در یک مورد از هر 20 مورد میتواند از 1 نمره رنگی تجاوز کند. در بکارگیری این روش آزمون هیچگونه انحرافی وجود ندارد زیرا در این استاندارد ارزش رنگ به ماده اصلی آن وابسته است و تنها می تواند در محدوده های این روش آزمون تعیین شود.

خطاهای رایج و روش حل آن ها در دستگاه تست رنگ سنج

• دستگاه با وجود اتصال برق روشن نمی شود: فیوز دستگاه تست رنگ سنج که به صورت خشابی زیر کابل برق بوده باید چک شود. در صورت سالم نبودن با فیوز یدکی تعبیه شده در همان خشاب تعویض شود. فیوز دستگاه تست رنگ سنج از نوع فیوز 15 آمپر شیشه ای است. در غیر این صورت با شماره تماس های پشتیبانی جهت راهنمایی توسط کارشناسان خدمت پس از فروش ارتباط حاصل فرمایید.
• عدد نمایش داده شده در دستگاه صحیح نیست: اگر پارافین بدون رنگ هم تست کردید و صفر نشان نداد در واقع دستگاه تست رنگ سنج از حالت کالیبره خود خارج شده و باید دوباره کالیبره گردد.

• کالیبره کردن دستگاه تست رنگ سنج چطور انجام می شود: در منوی اصلی یک عدد داخل پرانتز در جلوی System Standby قرار دارد، باید آن عدد را متناسب با رنگ مرجع که می تواند برند مرک یا حتی پارافین کاملا روشن باشد تنظیم کرد. کافی است به محض روشن کردن دکمه اصلی پاور دستگاه تست رنگ سنج، دکمه Start را نگه دارید و به منوی کالیبره دسترسی پیدا کنید.
• حال کافی است که نمونه مرجع را متناسب با عدد داخل پرانتز 5 واحد کم یا زیاد کنید. برای مثال اگر عدد داخل پرانتز170 است و شما پارافین روشن را در دستگاه گذاشته اید و دستگاه تست رنگ سنج عدد 0.5 را نشان می دهد به جای عدد صفر، باید متناسب با عدد 170 چیزی حدود 5 واحد از آن کم شود تا به صفر و در واقع عدد مد نظر ما برسد. یعنی در ابتدا 165 و حتی 160 که تا جایی که دیگر در منوی اصلی دستگاه تست رنگ سنج هستیم و دکمه Start میزنیم به ما عدد صفر نشان دهد.

خلاصه تست رنگ سنج مطابق با استاندارد ASTM D1500

به روش ساده رنگ فرآورده های نفتی نیازمند یک روش استاندارد جهت اندازه گیری است. این روش استاندارد به صورت بین المللی با عنوان ASTM D1500 شناخته می شود. برای استفاده صنعت گران داخلی هم استاندارد بین المللی  به زبان فارسی ترجمه و تدوین شده و استاندارد INSO 203 تهیه شده است. بررسی کیفیت محصول یکی از هدف های تعیین رنگ فرآورده های نفتی بوده و فرآورده های نفتی بازه گسترده ای از روغن های روان کننده، روغن های انتقال حرارت، سوخت دیزلی، موم های نفتی و انواع این قبیل از محصولات را در بر می گیرد.

منبع نوری، ظرف آزمون و یک سری صفحات شیشه ای رنگی به عنوان مرجع مهم ترین تجهیزات مورد نیاز جهت انجام تست رنگ سنجی هستند. صفحات شیشه ای شامل رنگ هایی با درجه بندی 0.5 تا 8.0 بوده و به عنوان مقیاس اندازه گیری رنگ نمونه مورد استفاده قرار می گیرند.

دستگاه های رنگ سنج با توجه به قابلیت ها و توانایی هایی که دارند به انواع مختلفی از دستگاه های اتوماتیک مجهز به سنسورهای دقیق تا دستگاه کاملا دستی که به کاربر وابسته هستند تقسیم بندی می شوند. در دستگاه های رنگ سنج که به صورت کاملا دستی تست در آن ها انجام می شود یک محل قرارگیری ظرف نمونه و یک روزنه دید برای مطابقت دادن رنگ نمونه با صفحات شیشه ای رنگی وجود دارد.

ظرف نمونه باید یک لوله شیشه ای شفاف به شکل استوانه ای با ته صاف باشد. از لوله شیشه ای با قطر داخلی 30 تا 33.4 میلی متر، ارتفاع 115 تا 125 میلی متر و ضخامت بدنه حداکثر 1.6 میلی متر استفاده کنید.

اطلاعات بیشتر در رابطه با دستگاه رنگ سنج یا کالریمتر

دستگاه رنگ سنج یا کالریمتر همانطور که گفته شد دارای منبع نور، شیشه های رنگی استاندارد شده، محل قرار دادن ظرف نمونه با درپوش و روزنه دید است. این دستگاه کالریمتر در حالت کاملا دستی باید به نحوی باشد که رنگ نمونه مورد آزمون و رنگ مرجع یا همان صفحه رنگی استاندارد شده به طور همزمان قابل رویت باشد.

در دستگاه کالریمتر مشاهده رنگ نمونه توسط ذره بین یا بدون آن انجام می پذیرد. برخی از دستگاه های کالریمتر که به صورت کاملا دستی و رنگ نمونه توسط کاربر تشخیص داده می شود دارای سه خانه جهت قرار دادن دو صفحه رنگی استاندارد شده وجود دارد تا دقت تست کالریمتر بالاتر رود. در دستگاه کالریمتر دوخانه‌ای باید دو منطقه روشن هم اندازه، و هم شکل را نشان دهد. یک منطقه مربوط به رنگ مرجع یا همان رنگ استاندارد شده و یک منطقه هم مربوط به عبور نور از نمونه مورد آزمون است. این دو منطقه روشن در دستگاه کالریمتر باید به طور قرینه در دو طرف یک خط عمودی قرار گرفته شوند.

همچنین این دو منطقه در جهت خط افقی قابل تمایز باشند به طوری که نزدیک ترین قسمت های افقی با یک زاویه 2 تا 3.6 درجه در مقابل چشم بیننده قرار گیرد.در دستگاه های کالریمتر سه خانه‌ای باید سه ناحیه روشنایی در میدان دید قابل رویت باشد. دو بخش از این ناحیه ها باید با نور عبوری توسط دو رنگ مرجع یا همان رنگ استاندارد شده مختلف پر شود. این دو ناحیه هم بطور متقارن در طرفین ناحیه سوم قرار گرفته و ناحیه سوم نور عبوری از نمونه مورد آزمون را نمایش می دهد.